لە کاتێکدا پشتڕاستکردنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی زیندانی سیاسی پەخشان عەزیزی لە دادگای باڵا ناڕەزایەتی بەربڵاوی چالاکانی مافی مرۆڤی لەگەڵدا بووە، برای ئەم چالاکە مەدەنییە ڕایگەیاندووە کە دۆسیەی خوشکەکەی ڕەوانەی بەشی ئێعدام کراوە. عەزیزی، زیندانی سیاسی و چالاکی مەدەنی، کە بە هۆی چالاکییەکانی لە بواری مافی مرۆڤ و هاوکاری کۆمەڵایەتی لە ئێران دەستبەسەر و دادگایی کرا، لەم دواییانەدا لە دادگای باڵا ڕووبەڕووی پشتڕاستکردنەوەی حوکمی ئێعدام بووەوە. ئەم حوکمە بە تایبەتی لەو هەلومەرجەدا پشتڕاست کراوەتەوە کە ناڕەزایەتییە نێودەوڵەتی و نێوخۆییەکان بۆ پشتیوانی لە ناوبراو و زیندانیانی سیاسی دیکە زیادی کردووە. براکەی عەزیزی ڕایگەیاند کە دۆسیەی خوشکەکەی ڕەوانەی بەشی لەسێدارەدان کراوە، واتە قۆناغی کۆتایی جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدان نزیک دەبێتەوە.
ئەم پرسە نیگەرانی زۆری لای چالاکوانانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی لێکەوتووەتەوە و ناڕەزایی توندی لێکەوتووەتەوە. بارودۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران و بە تایبەت ڕەوشی زیندانیانی سیاسی هەمیشە یەکێک لە گەورەترین تەحەددیاتی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بووە. ژمارەیەکی زۆر لە ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی وەک ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و هیومان ڕایتس وۆچ ئاماژە بە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە ئێران و سەرکوتکردنی چالاکانی سیاسی، مەدەنی و مافی مرۆڤ دەکەن.
زۆرێک لەو زیندانیانە لە دادگاییکردنی نادادپەروەرانەدا سزای زیندانی درێژخایەن یان تەنانەت سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێنراوە. عەزیزی برۆدکاستەر کە بە چالاکییەکانی مافی مرۆڤ لە ناوخۆ و دەرەوەی ئێران ناسراوە، بە تۆمەتی ناڕوونی وەک "شەڕ" و "پڕوپاگەندە دژی نیزام" تۆمەتبار کرا. ئەم تۆمەتانە بەزۆری بۆ سەرکوتکردنی چالاکوانان و بەرگریکارانی مافی مرۆڤ بەکاردەهێنرێن. پشتڕاستکردنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی پەخشکارانی عەزیزی کاردانەوەی بەربڵاوی چالاکانی مافی مرۆڤ لە ناوخۆ و دەرەوەی ئێرانی بەدواوە بوو. زۆرێک لەو چالاکانە پێیان وایە حوکمی لەسێدارەدانی ناوبراو پێشێلکارییەکی ئاشکرای مافەکانی مرۆڤە و ئامانج لێی سەرکوتکردنی هەر دەنگێکی ناڕازی و ئازادی ڕادەربڕین لە ئێرانە. لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ وەک ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان چەندین جار داوای هەڵوەشاندنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی عەزیزی و زیندانیانی سیاسی دیکەی ئێرانیان کردووە. هاوکات داوای ئازادکردنی خێرا و بێ مەرجی ئەو چالاکوانە سیاسی و مەدەنیانە دەکەن کە بەهۆی چالاکییە ئاشتیخوازەکانیانەوە زیندانی کراون. بەگشتی وەڵامی حکومەتی ئێران بۆ ئەم ناڕەزایەتیانە بێباکانە و پێداگری لەسەر ئەوە دەکەن کە سزای لەسێدارەدان بۆ ئەو کەسانە پێویستە کە بە گوتەی ئەوان هەڕەشە لە "ئاسایشی نەتەوەیی" دەکەن. هاوکات ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ ئەم ڕێبازە بە پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان دەزانن ئەگەر حوکمی لەسێدارەدانی پەخشکەرانی عەزیزی جێبەجێ بکرێت، ئەم کارە دەتوانێت لێکەوتەی جددی بۆ دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران و وێنەی نێودەوڵەتی ئەم وڵاتەدا هەبێت. لەسێدارەدانی زیندانیانی سیاسی و چالاکانی مافی مرۆڤ لە جیهاندا وەک پێشێلکارییەکی ئاشکرای مافەکانی مرۆڤ ناسراوە و ڕەنگە گوشاری زیاتری نێودەوڵەتی بۆ سەر کۆماری ئیسلامیی ئێران بهێنێتە ئاراوە. لە لایەکی دیکەوە ئەم کردارە دەتوانێ ببێتە هۆی درێژەدان بە سەرکوتی چالاکانی مەدەنی و مافی مرۆڤ لە ئێران و زیاتر داخستنی فەزای سیاسی لەو وڵاتە و لاوازکردنی دێموکراسی. هەروەها ئەم جۆرە کارانە ڕەنگە توندوتیژی و بێمتمانەیی خەڵک بە حکومەت زیاد بکات. لە کاتێکدا پشتڕاستکردنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی پەخشکەرانی عەزیزی یەکێک لە نموونە ڕوونەکانی پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤە لە ئێران، ئەم دۆخە دەتوانێ دەرفەتێک بێت بۆ چالاکانی مافی مرۆڤ و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ ئەوەی گوشاری زیاتر بخەنە سەر کۆماری ئیسلامی ئێران. دەتوانرێت بەکارهێنانی ئامرازە دیپلۆماسییەکان و سزا نێودەوڵەتییەکان وەک چارەسەرێک بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم جۆرە پێشێلکاریانە پێشنیار بکرێت. هەروەها ڕۆڵی میدیا و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ لە ئاگادارکردنەوە و زیادکردنی هۆشیاری گشتی سەبارەت بە دۆخی پەخشکەرانی عەزیزی و زیندانیانی سیاسی دیکە زۆر گرنگە. پێویستە ئەم ڕێکخراوانە بەردەوام بن لە پاڵپشتیکردنی زیندانیانی سیاسی و دەنگیان لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە ببیستن. پشتڕاستکردنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی پەخشکەرانی عەزیزی و ناردنی دۆسیەکەی بۆ بەشی جێبەجێکردنی حوکمەکان، یەکێک لە ڕێوشوێنە نیگەرانکەرەکانی بواری پێشێلکردنی مافی مرۆڤ لە ئێرانە. ئه م پرسه ته نها قه یرانێکی مرۆیی بۆ بنه ماڵه و ئازیزانی په خشه ڕانی خۆشه ویست نییه ، به ڵکوو زه نگێکه بۆ دۆخی مافی مرۆڤ له ئێران و سه ڕکوتی ئازادییه تاکه که سی و سیاسییه کان. کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبێ کاردانەوەی هەبێت بەرامبەر بەم جۆرە پێشێلکاریانە و کەرەستەی یاسایی و دیپلۆماسی بۆ فشارخستنە سەر حکومەتی ئێران بۆ ڕاگرتنی لەسێدارەدان و ئازادکردنی زیندانیانی سیاسی کەڵک وەربگرێت.
0
0